Δημήτριος Μπενέκος
(επιμέλεια)
ΚΑΙ ΕΓΩ ΗΜΟΥΝ ΣΤΟ ΓΚΑΙΡΛΙΤΣ
Τα στρατιωτικά απομνημονεύματα
του δεκανέα Νικολάου Μαργαριτούλη
από το 1913 έως το 1919
Η έκδοση των στρατιωτικών «Απομνημονευμάτων» του δεκανέα Νικολάου Μαργαριτούλη από τον Προφήτη Ηλία του Άνω Βόλου Μαγνησίας, με τον χαρακτηριστικό τίτλο „Και εγώ ήμουν στο Γκαίρλιτς“ μας μεταφέρει σε ιστορικές εποχές της νεότερης Ελλάδας, οι οποίες είναι λίγο ή και ελάχιστα γνωστές στο ευρύτερο κοινό.
Πρόκειται για την πολυσυζητημένη περίπτωση του Δ΄ Ελληνικού Σώματος Στρατού, το οποίο στη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου βρισκόταν στη Μακεδονία και τον Σεπτέμβριο 1916 αντί να αναγκαστεί να αιχμαλωτιστεί απο βουλγαρικά στρατεύματα, προτίμησε να ζητήσει την προστασία των Γερμανών. Έτσι, περίπου 7.000 έλληνες αξιωματικοί και στρατιώτες μεταφέρθηκαν πάνοπλοι στην πόλη Γκαίρλιτς της Σιλεσίας (σημερινή Σαξονία), όπου παρέμειναν για τα έτη 1916-1919 σε ένα ειδικά διαμορφωμένο στρατόπεδο, όχι ως αιχμάλωτοι πολέμου, αλλά ως «φιλοξενούμενοι της Γερμανικής Αυτοκρατορίας μέχρι το τέλος του πολέμου» υπό το καθεστώς ετερόχθονος περιοχής.
Το πρωτότυπο κείμενο του πολεμικού ημερολογίου του Νικολάου Μαργαριτούλη, που συμπληρώνεται από πληθώρα φωτογραφιών καθώς και από άρθρα εφημερίδων της περιόδου του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου και από επίσημα έγγραφα στρατιωτικών και πολιτικών υπηρεσιών, μας χορηγεί σημαντικές πληροφορίες σχετικά με τον αγεφύρωτο «Εθνικό διχασμό» της εποχής εκείνης, τη δημιουργία του πρώτου ελληνικού «σοβιέτ» (συμβουλίου) στο ελληνικό στρατόπεδο του Γκαίρλιτς, ως και για τις ειδικότερες σχέσεις ανάμεσα στους Γερμανούς και Έλληνες, με διεθνοτικούς γάμους, αρραβώνες, θανάτους, ψυχαγωγία και πολιτική. Τα «Απομνημονεύματα» κλείνουν με σύντομη αναφορά στην ατιμωτική εξορία των ανδρών του Δ΄ Σώματος Στρατού, που επέστρεψαν το 1919, στα πειθαρχικά τάγματα στην Κρήτη.
Τέλος, υπενθυμίζουμε πως εκείνα τα χρόνια βρέθηκε στο Γκαίρλιτς και ο απελαθείς από την Ελλάδα αείμνηστος πρόξενος της Γερμανίας στον Βόλο, Έλμουτ Σέφελ, ο οποίος ως γνώστης της Ελληνικής γλώσσας πρόσφερε τις υπηρεσίες του ως διερμηνέας του Δ΄ Ελληνικού Σώματος Στρατού (βλέπε το δίγλωσσο βιβλίο Δημ. Μπενέκος «Έλμουτ Σέφελ. Ένας πρόξενος με ψυχικό σθένος, Βόλος 2017» Dim. Benekos,Helmut Scheffel, Ein Konsul mit Zivilcourage, Volos 2017).
Το στρατιωτικό ημερολόγιο του δεκανέα Νικολάου Μαργαριτούλη, που χρονικά εκτείνεται από το 1913 έως το 1919, αποτελεί μια πολύτιμη μικρή ψηφίδα του μεγάλου μωσαϊκού συμπλέγματος της Ιστορίας. Παρουσιάζει με εκπληκτική ακρίβεια και αντικειμενικότητα γεγονότα της καθημερινότητας, που συμπληρώνουν μέσα από τα ίδια τα γεγονότα τη μεγάλη εικόνα μιας εθνικά ταραγμένης εποχής κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου πολέμου. Τα «Απομνημονεύματα» με τις περιπετειώδεις σκηνές τους θα μπορούσαν να αποτελέσουν χωρίς αμφιβολία τον πυρήνα συναρπαστικής μυθιστορίας».
Η αναλυτικά σχολιασμένη και τεκμηριωμένη έκδοση των «Απομνημονευμάτων» του δεκανέα Νικολάου Μαργαριτούλη συμβάλλει τόσο στη τοπική όσο και στη γενικότερη νεοελληνική και γερμανική Ιστορία και αποτελεί ένα σημαντικό στοιχείο της κοινής ελληνογερμανικής ιστορικής μνήμης.
Αφοί Κυριακίδη ΕΚΔΟΣΕΙΣ Α.Ε.
ISBN: 978 960 602 231 9
Πώληση:
Βόλος, βιβλιοπωλείο «ΕΠΙΛΟΓΗ», Ερμού 262 (με Μαυροκορδάτου), τηλ. 2421.105060.
Θεσσαλονίκη, Αφοί Κυριακίδη Εκδόσεις Α.Ε., Επισκόπου Κίτρους Νικολάου 4, τηλ. 2310.208570.
Αθήνα, Εκδόσεις Τζιόλα, Χαριλάου Τρικούπη 16, τηλ. 210.3632600 )
Νυρεμβέργη, (από τον Μάιο 2019 στη Γερμανία): Εκδόσεις Γκίκας, Gikas Verlag, Am Plärrer 9, Tel. (0)911-264354
